Μέθοδοι Υποβοήθησης

Η πρόκληση της ωοθυλακιορρηξίας είναι μια σχετικά απλή μέθοδος υποβοήθησης η οποία υιοθετείται όταν το αίτιο της υπογονιμότητας εντοπίζεται στην αδυναμία της γυναίκας να απελευθερώνει το ωάριο της κάθε μήνα (παρά το γεγονός ότι ωάρια υπάρχουν στις ωοθήκες της). Τυπικό παραδείγμα γυναικών που μπορεί να ωφεληθούν από αυτή την μέθοδο είναι εκείνες που πάσχουν από το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών.

Η φαρμακευτική ουσία που συνήθως χρησιμοποιείται ως πρώτη επιλογή για την πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας είναι η κιτρική κλομιφένη η οποία παρεμβαίνοντας στον γυναικείο ενδοκρινολογικό άξονα οδηγεί σε μια ήπια διέγερση των ωοθηκών. Η κλομιφένη χορηγείται με την μορφή χαπιών από το στόμα, τα οποία η γυναίκα τα παίρνει για 5 συνεχόμενες ημέρες στην αρχή του κύκλου της (συνήθως από την 2η ή 3η ημέρα έως και την 6η ή 7η ημέρα). Η κλομιφένη κυκλοφορεί σε δισκία των 50mg και η αγωγή ξεκινά με την μικρότερη δυνατή δόση (ένα χάπι ημερησίως). Λίγες ημέρες μετά την λήψη του τελευταίου χαπιού η γυναίκα αρχίζει να παρακολουθείται με διαδοχικά υπερηχογραφήματα για να εξακριβωθεί η ανάπτυξη του ή των ωοθυλακίων στις ωοθήκες της. Στη συνέχεια, όταν τα ωοθυλάκια έχουν φθάσει σε ικανοποιητικό μέγεθος, η ημέρα της επερχόμενης ωοθυλακιορρηξίας μπορεί είτε να προβλεφθεί με την διαπίστωση μιας αιφνίδιας αύξησης των επιπέδων της ωχρινοτρόπου ορμόνης (LH) στο αίμα η οποία συμβαίνει κάποιες ώρες πριν, είτε να οριστικοποιηθεί με την χορήγηση χοριακής γοναδοτροπίνης υπό μορφή ενέσεως η οποία προκαλεί την τελική ωρίμανση των ωοθυλακίων και την ωοθυλακιορρηξία. Στην συνέχεια το ζευγάρι καθοδηγείται ώστε να έχει σεξουαλική επαφή κατά την προβλεπόμενη ημέρα ωοθυλακιορρηξίας. Εαν οι ωοθήκες δεν ανταποκριθούν στην αρχική δόση κλομιφένης, η δόση αυτή αυξάνεται σταδιακά στους επόμενους κύκλους με μέγιστο τα 100-150mg ημερησίως. Αντιθέτως, εάν η ωοθηκική ανταπόκριση είναι υπερβολική με μια συγκεκριμένη δόση κλομιφένης, αναπτυχθούν δηλαδή πολλά ωοθυλάκια, η σεξουαλική επαφή κατά τις επικίνδυνες ημέρες αποθαρρύνεται (για τον φόβο πολυδύμης κύησης), και η δόση ελαττώνεται στον επόμενο κύκλο. Η κλομιφένη δεν προκαλεί σοβαρές παρενέργειες, και οι πιο συχνά αναφερόμενες είναι παροδικές διαταραχές της όρασης, εξάψεις, ναυτία, φούσκωμα στην κοιλιά και πονοκέφαλος. Επί εμφάνισης κάποιας εκ των ανωτερώ παρενεργειών η γυναίκα θα πρέπει να ενημερώσει τον θεράποντα ιατρό της. Θα πρέπει να τονισθεί ιδιαιτέρως ότι η κιτρική κλομιφένη αποτελεί φάρμακο γονιμότητας και όχι ένα απλό ‘χαπάκι’. Επομένως η χρήση της θα πρέπει να γίνεται εφόσον υπάρχει πραγματική ένδειξη και όχι άσκοπα (όπως πχ σε γυναίκες με κανονικούς κύκλους που προσπαθούν για σύλληψη για να αυξήσει γενικά τις πιθανότητες και που δεν την χρειάζονται ουσιαστικά).

Εναλλακτικά της κιτρικής κλομιφένης, για την πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας, μπορεί να χορηγηθεί η λετροζόλη, μια άλλη κατηγορία φαρμάκου που δρα με διαφορετικό μηχανισμό, και έχει το θεωρητικό πλεονέκτημα της αποφυγής ανάπτυξης πολλαπλών ωοθυλακίων (δηλαδή επιτυγχάνεται η ανάπτυξη ενός και μόνου ωοθυλακίου), οπότε και μειώνεται ο κίνδυνος πολυδύμων κυήσεων. Η λετροζόλη χορηγείται όπως η κλομιφένη (υπό μορφή χαπιών για 5 ημέρες)
Τέλος, για την πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας, είναι δυνατή η χορήγηση φαρμακευτικών ουσιών που λέγονται γοναδοτροπίνες (θυλακιοτρόπος ορμόνη-FSH, ωχρινοτρόπος ορμόνη-LH), και δεν είναι άλλες από τις ουσίες εκείνες που εκλύονται από την ίδια την υπόφυση κάθε γυναίκας, δρουν στα ωοθυλάκιά της προκαλώντας την ανάπτυξη και ωρίμανσή τους και ουσιαστικά ρυθμίζουν τον κύκλο της και εξασφαλίζουν την απελευθέρωση του ωαρίου της κάθε μήνα. Η διέγερση με την μέθοδο αυτή εφαρμόζεται σε γυναίκες που δεν έχουν ωοθυλακιορρηξία λόγω έλλειψης των δικών τους υποφυσιακών γοναδοτροπινών και σε γυναίκες στις οποίες η πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας με κλομιφένη (ή λετροζόλη) δεν οδήγησε σε ικανοποιητικά αποτελέσματα ή συνδέθηκε με παρενέργειες. Οι γοναδοτροπίνες χορηγούνται καθημερινά με την μορφή ενέσεων (σε μικρές σύριγγες τύπου ινσουλίνης ή σε προγεμισμένες πένες) ξεκινώντας από την 2η συνήθως ημέρα του κύκλου σε μικρές δόσεις. Ανάλογα με το πρωτόκολλο που έχει επιλεγεί οι ενέσεις συνεχίζονται για πέντε ημέρες (όπως και στην διέγερση με κλομιφένη) ή μέχρι να προσδιορισθεί η ημέρα της ωοθυλακιορρηξίας (με μέτρηση LH ή χορήγηση χοριακής γοναδοτροπίνης). Οταν χρησιμοποιούμε τις γοναδοτροπίνες για πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας η παρακολούθηση της γυναίκας με διαδοχικά υπερηχογραφήματα και μέτρηση των οιστρογόνων στο αίμα θα πρέπει να είναι ιδιαιτέρως σχολαστική και να γίνεται από έμπειρους ιατρούς ώστε να αποφευχθούν κίνδυνοι που προκύπτουν από την υπερβολική απάντηση των ωοθηκών (όπως το σύνδρομο υπερδιέγερσης ωοθηκών και οι πολύδυμες κυήσεις).